Kıbrıs’ın tek zehirli yılan türü olan bu engerek, Akdeniz iklimine mükemmel bir şekilde uyum sağlamış olup, adaya özgü ve koruma altındadır. Halk arasında büyük bir korku kaynağı olmasına rağmen, Kıbrıs engereği sanıldığı kadar tehlikeli değil.
Kıbrıs engereği ısırıklarına karşı en yakın sağlık kuruluşuna başvurmak önerilirken, bu yılanlar tehdit edilmedikçe insanlara zarar verme eğiliminde değillerdir. Zehirli olmasına rağmen, insanlarla temastan kaçınır ve avı olarak görmediği canlılardan uzak durur. Tehdit hissettiklerinde ise hareketsiz kalarak, tehdit unsurunun uzaklaşmasını beklerler...
YILANLAR NE ZAMAN AKTİFLEŞİYORLAR
Hibernasyon (kış uykusu) olarak isimlendirilen bu olayın birçok sürüngende kötü hava koşullarını hasarsız atlatmak için kullanılan bir mekanizmadır. Yılanlar soğukkanlı canlılardır. Yılanların metabolizmaları çevrenin sıcaklığına göre değişiklik göstermektedir. Sıcak havalarda oldukça hareketli ve soğuk havalarda ise ya çok az hareketli ya da hareketsiz olabilmektedirler.
Genellike hava sıcaklığı 16 derecenin altına düştüğü zaman taşların altına ya da boş buldıkları kovuklara saklanarak kalp atışlarını yavaşlatırlar ve belli bir süre beslenmeden hava sıcaklığı yükselene kadar hareketsiz bir şekilde metabolizmalarını yavaşlatarak havanın ısınmasını beklerler. Ülkemiz çok sıcak ve bu nedenle de yılanlar kışın belli ayları bile aktif olabilmektedirler. Bu nedenle doğaya çıkan kişiler hangi mevsim olursa olsun temkinli olmalıdırlar.
Koca Engerek (Gufi)
Koca Engerek ise olduğu yerden ayrılmayabilir. Bu nedenle de otların görünmeyen zeminine basılmaması ve tedbirli olunması gerekmektedir. Bu yolla istemeden üzerine basma ihtimalinizi ortadan kaldırabilirsiniz. Isırılma vakalarının büyük çoğunluğu görmeden üzerine basıldığı durumlarda gerçekleşmektedir. Koca Engerek otların içindeyse ve sizi tehdit olarak algılamışsa eğer size akciğerlerni hava ile doldurarak tıslama sesi çıkarabilir. Böyle bir ses duyduğunuzda lütfen kesim işlemine devam etmeyin ve oradan uzaklaşın. Sizi tehdit algıladığı için bir süre hareketsiz bekleyecek ve tehdit durumunu değerlendirecektir. Tehditin geçtiğini düşündüğü anda da orayı terk edecektir. Türün genel davranış mekanizması böyle çalışmaktadır fakat istisna durumlar da söz konusu olabilmektedir.
“Sadece 3 tür zehirli, insan için tehlikeli olan tek yılan Gufi’dir”
Kuzey Kıbrıs’ta literatüre göre 9, fakat mevcut kayıtlara göre 6 farklı yılan türü bulunmaktadır. Bunlar; ‘Kör Yılan, Kara Yılan, Sikkeli Yılan, Kedi Gözlü Yılan, Çukurbaşlı Yılan ve Koca Engerek yani halk arasında bilinen ismiyle Gufi’dir.
Bu türler arasında sadece 3 tür zehirlidir fakat insan için tehlikeli olabilecek sadece Koca Engerek’tir. Gufi tehdit hissettiği anda olduğu yerde hareketsiz kalır. Bu nedenle yılanla karşılaşmışsanız ve yılan bulunduğu yeri terk etmiyorsa büyük olasılıkla Gufi’dir ve dikkatli olunması gerekmektedir. Kedi Gözlü Yılan ve Çukur Başlı Yılan yarı zehirli yılanlar olarak tanımlanmaktadır. Bu yılanlarda zehir dişleri çenenin gerisinde bulunduğundan zehir dişini kolaylıkla insana batıramaz. Serçe parmak gibi ince vücut kısımlarını ısırması ya da parmağın yılanın ağzının içine sokulması durumunda batırması mümkün olabilir.
“Yılanlar yakalanmaya çalışılmamalıdır”
Yarı zehirli yılanların zehri insan için tehlikeli değildir fakat alerjik kişilerde farklı reaksiyon gösterme ihtimali de bulunmaktadır, bu nedenle bilimsel çalışmalar haricinde hiçbir yılanı yakalamaya çalışmamak gerekiyor.
“Koca engerek ısırırsa”
Koca Engerek tarafından ısırılma gerçekleşmesi durumunda kesinlikle tam turnike (sıkı sargı) yapılmamalı ve ilk olarak ısırılan kişi sakinleştirilmelidir, sonrasında da vakit kaybetmeden medikal yardım alınabilecek bir hastaneye ya da sağlık ocağına gidilmesi gerekmektedir. Bu konuda en iyi hizmeti verebilecek olan tıp doktorlarıdır. Bu nedenle doktorlar ya da ilkyardım sertifikalı kişiler dışında kimse müdahale etmeye çalışmamalıdır.
Isırılma vakası sonrası, ısırılan bölgenin kesinlikle kesilip emilmeye çalışılmaması gerekmektedir. Böyle bir davranış sergileyen kişide çürük diş bulunması durumunda ikincil zehirlenme (sekonder zehirlenme) yani zehri emen kişinin de zehirlenmesi mümkün olabilmektedir.
“Kıbrıs’ta 1958’den beri yılan ısırmasından ölen kimse yoktur”
Kıbrıs’ta Koca Engerek ısırmasından hayatını kaybeden çok az kişi bulunuyor. 1958 yılından beri yılan ısırmasından hayatını kaybeden herhangi bir kişiye rastlanmamıştır. Yılanlar bizden bizim onlardan korktuğumuzdan daha çok korkarlar. Sıkıştırıldıklarında, yakalanmaya çalışıldığında ve üzerine basıldığı durumlarda saldırgan olabilirler fakat hiçbir zaman durup dururken yani tehlike hissetmedikleri durumda saldırgan davranışlar sergilemezler. Bu nedenle yılanla karşılaşılması durumunda yılanı rahatsız etmeden yolunuzu değiştirmeniz yeterlidir.
Engerek yani Gufi yılanının herhangi bir tehdit hissettiği zaman olduğu yerde kaldığını ve tehdit unsurunun kendine yaklaşmasını beklemektedir. Tehdit unsurunun yılanın üzerine doğru hareket etmesi halinde yılan saldırgan olmaktadır. Bu yılanın avlanma sırasında da aynı şekilde davranış gösterdiği bilinmektedir. Gufi’nin özellikle su kenarlarında ya da avlarının geçtiği yerin yakınlarında kamufle olarak avının gelmesini beklemekte, zehirleyerek öldürmekte, ardından da onu yutarak beslenmektedir.
Kuzey Kıbrıs’ta meydana gelen Engerek ısırılmalarının birçoğunun hayvanın görülmeyerek üzerine basılması sonucu gerçekleşmektedir. İnsanlar, doğada tam bir kamuflaj ustası olan bu türü fark etmeyerek üzerine basabilirler.”
