ABD Başkanı Donald Trump’ın Ocak 2025’te ikinci kez göreve gelmesiyle ABD-Türkiye ilişkilerinde de yeni bir sayfa açılırken, Almanya basınına yansıyan bir haberde, ABD Başkanı Trump’ın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a F-35 savaş uçakları satabileceği, İsrail’in ise söz konusu teslimatı engellemek istediği belirtildi.
Frankfurter Rundschau (FR) gazetesinin haberine göre, Türkiye Rusya’dan S-400 hava savunma sistemlerini satın almasının ardından 2019 yılında, birinci Trump döneminde F-35 programından çıkarılmış olsa da Trump ile birlikte burada da yeni bir sayfa açılabilir. Haberde, Trump’ın ikinci döneminde “Türk geri dönüşünün” söz konusu olduğu belirtilerek bunun İsrail için “alarm zillerini çaldırabileceği” ifade edildi.
“YETKİLİLERE GÖRE, ABD'NİN BAZI ŞARTLARI VAR”
“F-35’ler Türkiye’ye gelir mi? Trump yaptırımları kaldırmak istiyor” ifadelerine yer verilen haberde, mart ayı sonunda Trump’a yakın yayınlarıyla bilinen Fox News haber kanalının Trump’ın Türkiye'ye yönelik S-400’lerle bağlantılı yaptırımları kaldırmayı değerlendirdiğine işaret edildiği hatırlatıldı. Habere göre, ABD Başkanı, Türkiye’yi yeniden F-35 programına almak ve savaş uçaklarını tedarik etmek istiyordu. Buna göre, Trump, ekibinden Türkiye’ye yönelik yaptırımların nasıl kaldırılabileceği konusunu hukuki ve teknik açıdan araştırmalarını istemişti.
Öte yandan, yetkililere göre, ABD bunun için bazı koşullar öne sürüyor. Buna göre, ABD, Türkiye’den S-400’leri sökerek ya da ABD’nin kontrolündeki bir noktaya konuşlandırarak “kullanılmaz” hale getirmesini talep ediyor. İkinci seçenek için ise Adana’daki İncirlik Üssü öne çıkıyor.
“TÜRKİYE’NİN F-35’LERİNİN OLMASI İSRAİL İÇİN DEZAVANTAJ”
FR’nin haberinde, ABD Başkanı Trump’ın fikir değişikliğinin Cumhurbaşkanı Erdoğan ile yaptığı telefon görüşmesinden kısa bir süre sonra basına yansıdığı belirtildi. Trump’ın selefi Joe Biden döneminde de konunun sürekli gündeme geldiği ancak bunun yakın zamanda olası görülmediği aktarılan haberde, o dönemde bu yönde somut gelişmelerin olmadığı kaydedildi.
“Bu, İsrail için sorun teşkil ediyor” yorumuna yer verilen haberde, başta Suriye ve Gazze olmak üzere bölgesel gelişmelere işaret edilerek Türkiye’nin hava kuvvetlerinin F-35’ler ile donatılmasının İsrail açısından bu bağlamda dezavantajlı olacağı, İsrail’in de F-35 savaş uçaklarının olduğu ve “doğal olarak” bölgedeki askeri ve teknolojik üstünlüğünü sürdürmek istediği belirtildi.
“YUNANİSTAN DA İSRAİL’İN ÇABALARINA KATILABİLİR”
Basına yansıyan haberlere göre, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, bu konu hakkında ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ile birden fazla kez telefonda görüştü. Buna göre, Türkiye’den bir kaynak, Middle East Eye’a yaptığı açıklamada, İsrail Başbakanı’nın bir şeyleri değiştirebileceğine inanmadıklarını söyledi. Kaynak, İsrail’in Türkiye’den daha fazla F-35’i olması için daha fazla uçak almayı talep edebileceğini ancak kimsenin Trump’a uçak satamayacağını söyleyemeyeceğini belirtti.
Erdoğan ve Trump’ın halihazırda iyi bir ilişkilerinin olduğuna dikkat çeken FR, F-35’ler ile ilgili iddia, haber ve gelişmelerin sadece İsrail’de değil, komşu Yunanistan’da da “panik yarattığını” aktardı. Buna göre, Yunanistan’daki Kiryakos Miçotakis hükümeti de Güney Kıbrıs ile birlikte İsrail’in Türkiye’ye F-35 satışını engelleme çabalarına katılması muhtemel görünüyor.
Yunanistan'ın Enikos gazetesi, kendi kaynaklarına dayandırdığı haberinde, Güney Kıbrıs Dışişleri Bakanı Konstantin Kompos'un konuyu görüşmek üzere İsrailli mevkidaşı Gideon Sa'ar ile temasa geçtiğini, F-35 meselesinin Miçotakis ile Netanyahu arasında yapılan son görüşmede de kapsamlı bir şekilde ele alındığını aktarmıştı.
“TÜRKİYE, TRUMP’I NASIL İKNA EDECEĞİNİ BİLİYOR”
FR’ye göre, “Türkiye yine de Trump’ı nasıl ikna edebileceğini çok iyi biliyor gibi görünüyor.” Erdoğan döneminde Türkiye’nin pek çok uluslararası aktör ile yakın ilişkiler kurduğu ve “her tarafla” temas kurabilen bir Türk diplomasisi olgusunun dış politikanın temel bir taşı olduğu belirtilen haberde, bunların arasında Vladimir Putin’in Rusya’sının da olduğu, Türkiye’nin bu esnada NATO’nun ikinci büyük ordusu konumunda olduğu ve Avrupa Birliği (AB) ile ABD’nin stratejik açıdan önemli bir ortağı olduğu hatırlatıldı.
Trump’ın ikinci dönemiyle birlikte gidişatın tersine dönebileceği ve Türk silah şirketlerinin üretime geri dönebileceği öngörüsüne yer verilen haberde son olarak şu değerlendirme yapıldı: “F-35'ler Türk Hava Kuvvetleri'nin bir parçası olabilir. F-35’lar şu sıralar Avrupa'da da tartışılan bir konu durumunda. Trump yönetimiyle yaşanan anlaşmazlıklar, Almanya'da da savaş uçağı konusunda şüpheleri artırıyor.
